- Rus
- Ukr
Völuspá
Источник: Norrœn Fornkvæði, Sophus Bugge, Christiania, P. T. Mallings Forlagsboghandel, 1857.
Frå Hauksbók (Cod. AM. 544, 4to.)
1 Hlioðs[1] bið ek allar
helgar kindir
meiri ok minni
mǫgu heimdallar
villtu[2] at ek vafǫdrs
vel | fram telia
forn spiǫll fira
þau er ek fremz vm man[3].
2 Ek man iǫtna
{aa}[4]r vm borna
þa er | forðum
mik fædda[5] hǫfðv:
niu man ek heima
niu iuidiur
miǫtvið[6] męran
fyrir[7] molld ne|ðan.
3 Aar uar allda
þar er ymir bygði
vara sandr ne sior[8]
ne svalar unnir
iǫrð fannz ęfa |
ne vpp himinn
gap var ginnvnga[9]
enn gras ekki[10].
4 Aadr[11] bors synir
biǫðum of yptu
þeir er | męran[12]
miðgarð skopu
sol skeinn sunnan
{aa} salar steina
þa uar grund groin
grænum | lauki.
5 Sol uarp sunnan
sinni m{aa}na
hendiinni hægri
of iodur[13]
sol þat ne uissi
huar hon sali | {aa}tti
stiǫrnur þat ne uissu
hvar þær stadi {aa}ttu
m{aa}ni þat ne vissi
hvat hann megins | atti.
6 Þa gengu regin ǫll
{aa} rǫkstola
ginnheilvg[14] goð
ok vm þat giettuz
nott ok niðium
nǫfn | vm[15] g{aa}fu
morgin hetv
ok miðian dag
vndvrn ok aptan
{aa}rum at telia.
7 Hittuz æsir |
{aa}[16] idauelli
afls kostuðv
allz freistuðu
afla lǫgðu
auð smiðuðu |
tangir[17] skopv
ok tol giǫrdu.
8 Tefldu itvni
teitir uorv
var þeim uettugis |
vant[18] or gulli
unz þriar komv
þussa meyiar
{aa}matkar miǫk
or jǫtvn heimvm. |
9 Þa gengu regin ǫll
{aa} rǫkstola
ginnheilug[19] goð
ok vm þat giættuz
hverer skylldu duergar |
drottir skepia
or brimi bloðgv
ok or blains[20] leggium.
10 Þar uar modsognir
męztr of | orðinn
duerga allra
enn durinn annaʀ
þeir manlikan
mǫrg of giorðv
duerga i iǫrðu
sem | durinn sagði.
11 Nyi niði
norðri suðri
austri vestri
alþiofr dualinn.
naar ok nainn |
nipingr dainn
ueggr gand alfr
uind{aa}lfr þorinn.
12 Bifvʀ bafvʀ[21]
bǫmbvʀ nori
{aa}n | ok onaʀ
ai miǫðvitnir.
þrar ok þrainn[22]
þror litr ok vitr[23]
nyr ok nyr{aa}ðr
nv hefi ek | rekka
reginn[24] ok r{aa}ðsviðr
rett vm talða.
13 Fili kili
funndin nali
hefti fili
hanaʀ | ok svidʀ[25]
n{aa}r ok nainn
nipingr dáinn
billingr bruni
billdr[26] ok buri
fror forn|bogi
fręg[27] ok loni.
14 Aurvangr iari
eikin skialldi
m{aa}l er duerga
i dualins liði |
liona[28] kindum
til lofars telia
þeim er sottu
fra salar steini
ǫrvanga siǫt
til iǫrv valla. |
15 Þar var draufnir
ok dolgþraser
h{aa}r haugspori
hlevargr[29] gloinn
scirfir virvir
ska|fiðr ai
aalfr ok yngvi
eikinskialldi.
16 Þat man æ vppi
meðan ǫlld lifir
lang | niðia tal
lofars hafat.
17 Vndz þriar[30] komu
þussa[31] brudir
{aa}stkir[32] ok ǫflgir
æser | at husi
fundu {aa} landi
litt megandi
ask ok emblv
orluglausa[33]
ǫnd þau ne | attu
oð þau ne hǫfdu
l{aa} ne læti
ne litv goða.
18 Ǫnd gaf oðinn
od gaf | hęnir
l{aa} gaf loðvʀ
ok litv goða.
19 Ask ueit ek standa
heitir yggdrasill |
h{aa}r badmr ausinn
huita auri.
þaðan koma dǫggvar
þęrs i dala[34] falla |
stendr æ yfir grænn
vrðar brunni.
20 Þaðan koma meyiar
margs vitan|di
þriar or þeim sal
er a þolli stendr.
vrd hetv eina
aðra verdandi
sk{aa}|ru {aa} skiði
skulld hina þriðiu.
21 Þær lǫg logðu
þær lif kuru
all|da bǫrnum
ǫrlǫg[35] at segia.
22 Þa gengv regin ǫll
{aa} rǫkstola
ginnheilugh | god
ok um þat gięttuz
hverr[36] hefði loft allt
lęvi blandit
ęðr[37] ætt iǫ|tuns
oðs mey gefna.
23 Þorr einn þar v{aa}[38]
þrunginn modi
hann sialldan | sitr
er hann slikt of fregnn[39]
{aa} genguz eiðar
orð ok ok[40] særi
maal ǫll | meginlig
er {aa} meðal voru[41]. ||
24 Veit hun heimdallar
hlioð um folgit
undir heidvǫnvm[42]
helgum badmi
{aa} ser hon[43] | ausaz
ǫrgum forsi
af uedi valfǫdrs
uitu þer enn ęðr hvat.
25 Austr byr hin alldna
i[44] | iarnvidi
ok feðir þar
fenris kindir
verðr af þeim ǫllum
einna nokkur
tungls t..|gari[45]
i trollz[46] hami.
fylliz[47] fiǫrfi
feigra manna
ryðr[48] ragna siǫt
rauðum dreyra[49]
svǫrt verda | solskin
um sumvr eftir
ueðr ǫll ualynd
uitv þer einn enn ędr[50] hvat.
26 Þat man hon folk|uig
fyrst i heimi
er gullueig
ok i hǫll h{aa}rs
hana brendv
þrysvar bren|dv
þrysvar brendv[53]
þrysvar borna
opt osialldan[54]
þo hon en lifir.
27 Heiði hana hetu
huars | til hvsa kom
ok vǫlu vel spa
uiti[55] hon ganda
seid hon hvars[56] hun kunni
seid hon huglei|kin
æ var hon angann[57]
illrar bruðar.
28 Þa gengv regin ǫll
{aa} rǫk stola
ginnheilvg goð
ok vm | þat giettuz
huart skylldv æsir
afr{aa}ð giallda
eðr skylldv guðin ǫll
gilldi eiga. |
29 Fleygði oðinn
ok i folk vm skaut
þat var enn folkuig
fyʀ i heimi
brotinn var borð|veggr
borgar {aa}sa
knaattv vanir vig spa
vǫllv sporna[58].
30 Þa kna vala
helldr voru[61] harðgior
hǫft or þǫrmum
þar sitr sigyn
þeygi vm sinum
ver uel | glyiut[62]
vitv þer enn eða hvat.
31 Geyr garmr miǫk
fyrir gnupa[63] | helli
festr man slitna
enn freki renna
fiǫlð kann ek segia
um ragna rǫk
rǫmm[66] sigtiva.
32 Sat þar {aa} haugi
ok | slo hǫrpu
gygiar hirðir
glaðr egðir
gol yfir
igalguiði
fagr rauðr hani
enn sa fia|laʀ[67] heitir.
33 Gol yfir {aa}sum
gullin kambi
sa vekr hǫlda
at heria fǫðrs
enn annaʀ gelr[68] |
fyr[69] iǫrð neðan
sot rauðr hani
at sǫlum heliar.
34 Sal sier[70] hon standa
solu fiaʀi |
n{aa}strǫndu {aa}
norðr horfa dyʀ
falla eitrdropar
inn vm liora
s{aa} er undinn salr |
orma hryggium.
35 Ser hon þar vaða
þunga strauma
menn meinsvara
ok mordvar|ga[71]
ok þannz[72] annars glepr
eyrna runa
þar savg niðhǫggr
nai framgengna
sleit | vargr vera
vitv þer enn eða hvat.
36 Geyr nu garmr miok[73]
fyrir gn. h.
f. man sl.
enn f. |
37 Bræðr munu beriaz
ok at bǫnum verðaz[74]
munu systrungar
sifium spilla
hart | er i heimi
hordomr mikill[75]
skeggǫll sk{aa}lmǫlld
skilldir[76] klofnir.
38 Vind ǫlld[77] varg|ǫlld
{aa}ðr verǫlld steypiz
grundir gialla
gifr fliugandi[78]
man eingi maðr
ǫðrum þyrma. |
39 Leika mims synir
enn miǫtvðr kyndiz
at hínv gamla
giallar horni
h{aa}tt blęss | heimdallr
horn er {aa} lopti
męler oðinn
við mims[79] hǫfut.
40 Skelfr yggdrasils
askr | standandi
ymr hid alldna tre
enn iǫtunn losnar
hrædaz allir
{aa} helvegum
41 Hvat er með {aa}sum
hvat er með alfum[84]
gnyr allr iǫtun heimr |
æsir eru {aa} þingi
stynia dvergar
fyrir steindyrvm
vegbergs uisir
uitv þer enn eða hvat. |
42 Geyr nu garmr miok[85]
fyrir gnipa[86] helli
f. m.
43 Hrymr ekr austan
snyz iǫrmungandr
i iǫtunmoði
ormr knyr unnir
enn ari hlakkar
slitr nai | niðfǫlr[89]
naglfar losnar.
44 Kioll ferr austan
koma munu muspellz
vm lǫgh | lyðer
enn loki styrir
farar[90] fiflmegir
með freka aller
þeim er broðir
byleistz | i ferd[91].
45 Surtr ferr sunnan
með suiga lęvi[92]
skinn[93] af suerde
sol valtifa[94]
griotbiǫrg gnata |
enn gifr rata
troða haler helveg
enn himinn klofnar.
46 Þa kemr hlinar
harmr an|naʀ framm
er oðin[95] ferr
við vlf vega
enn bani belia
biartr at surti
þar man | friggiar
falla angann[96].
47 Geyr nu garmr miǫk[97]
fyrir gnipa helli
f. m.
48[98] Ginn[99] loft yfer[100] |
giǫrð[101] iarðar[102] . eð[103] . .[104]
. . . . . . g . ar[105]
orms[106] . . edvm
ormi[109] męta
uargs at[110] . . . |
uiðars[111] . . . . . .
49[112] . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . .
. . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . |
munu halir al . . .
. . . . . . ydia
. . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . ||
sigr folld imar
huerfa af himni
heiðar stiǫrnur |
[ge]isar eimi
ok alldrnari
leikr h{aa}r hiti
við himin sialfan.
51 Geyr | [nu] garmr miǫk
fyrir gnipa[115] helli
festr man slitna
enn freki r. |
52 [Se]r hon vpp koma
ǫðru sinni
iǫrð or ægi
iðia græna
falla for|sar
flygr ǫrn yfir
s{aa} er áa fialli
fiska veiðir.
53 Hittaz æser
i iða | uelli
ok um molld þinur
matkan dęma
ok minnaz þar
a megin | doma
ok a fimbultys
fornar runar.
54 Þa munu æser
undrsam | legar
gullnar tǫflur
i grasi finna
þærs i aardaga
aattar hǫfðv. |
55 Munu osaanir
akrar uaxa
bǫls man allz batna
man balldr ko|ma
bua þeir hǫðr ok balldr
hroptz sigtoftir
vel uelltifar[116]
uí|tu þer enn eðr hvat.
56 Þa kna hęnir
hlvtvið[117] kiosa
er burir byggia |
bræðra tueggia
vindheim viðan
vitv þer enn ęðr hvat.
57 Sal ser | hon standa
solu fegra
gulli þaktan
a gimle.
þar skolo dyggvar |
drottir byggia
ok vm alldrdaga
yndis niota.
58 Þa kemr hinn ri|ki[118]
at regindomi
ǫflugr ofan
sa er ǫllu ræðr.
59 Kemr hinn | dimmi
dreki fliugandi
naðr fraann neðan
fra niða
berr sier i | fiǫðrum
flygr uǫll yfir
niðhoggr nai
nv man hon[119] sǫkk|vaz.
Примечания:
[1] Hlioðs — vel er tredje, ikke første, Linje paa S. 11 i Hskr.; Overskrift mangler.
[2] villtu, ikke vilka.
[3] man, ikke nam.
[4] Буква, которую невозможно воспроизвести машинописью. – Илько Билєнко-Шумахєр.
[5] fædda, ikke fœdda.
[6] miǫtvið, ikke mǫtvið.
[7] fyrir skrevet f med i over, og saaledes almindelig i H.
[8] sior, ikke siár.
[9] ginnvnga, ikke ginvnga.
[10] ekki, ikke hvergi.
[11] Aadr, ikke Unðz.
[12] męran er ikke ganske tydeligt, men kan dog med Sikkerhed skjelnes.
[13] iodur eller ioður, ikke iodor.
[14] heilvg, ikke heilǫg.
[15] vm er ikke ganske tydeligt.
[16] {aa} er utydeligt.
[17] t i tangir er utydelig.
[18] v i vant er ikke ganske tydelig.
[19] ginnheilug, ikke ginheilǫg.
[20] blains eller blams.
[21] BifvR bafvR ikke BifoR bafoR
[22] þrainn, ikke þorinn.
[23] þr. l. ok v., ikke þr. v. ok l.
[24] reginn, ikke regin.
[25] svidR, ikke svidr. Det har dog maaske været Afskriverens Mening at skrive svioR, og hvad man har antaget for ð sér næsten ud til at være o, hvorover der er kommet en tilfældig Streg.
[26] billdr, ikke biltor.
[27] fręg, denne urigtige Form synes H at have, og ikke fręgr; ialfald staar ingen r nede i Linjen efter g, og der synes heller ikke at være tilskrevet nogen r over Linjen.
[28] liona er ikke tydeligt, dog, saavidt jeg kan skjelne, ikke lioma.
[29] hlevargr, ikke hlęvargr.
[30] þriar, ikke þrir; dog er Ordet, som det synes, raderet.
[31] þussa brudir, som det synes, raderet; V. 8 har først foresvævet Skriveren.
[32] {aa}stkir, ikke {aa}stgir.
[33] orluglausa, ikke orloglausa.
[34] dala, ikke dali.
[35] ǫrlǫg, ikke orlǫg.
[36] hverr, ikke hverir.
[37] ęðr skrevet ę. her og oftere i H.
[38] vaa, ikke var.
[39] fregnn, ikke fregn.
[40] ok ok to Gange.
[41] voru, som er sidste Ord paa Siden, staar midt i en Linje; Resten af Linjen er ubeskreven.
[42] vǫnvm, ikke vonvm.
[43] hon synes at være skrevet ho.
[44] i foran iarn kan jeg ikke sé.
[45] De to Bogstaver efter t i t..gari ere for mig ulæselige.
[46] trollz eller trǫllz?
[47] H har fylliz med liden f, men derforan Punctum.
[48] ryðr, ikke ryðz.
[49] dreyra, ikke dræira.
[50] ein en ęðr, med Streg over n i de to første Ord, ikke en; enn eðr.
[51] geirum eller gęirum.
[52] studdi, ikke studdu.
[53] 7. 8. þrysvar (ikke þrisvar) brendv to Gange.
[54] en, neppe enn.
[55] uiti, ikke vítti.
[56] hvars hun, ikke hvars hon eller hvars.
[57] angan, med Streg over n, ikke angan.
[58] sporna, ikke spornna.
[59] vigbond, ikke vígdeild.
[60] sn i snua er ikke ganske tydelige, men kan dog skjelnes.
[61] v med o over, d. e. voru, ikke v med Streg over, d. e. vm.
[62] glyiut, ikke glyut.
[63] gnupa, ikke gnipa; a er ikke tydelig.
[64] fram med Streg over m, ikke fram.
[65] lengr, mere kan nu ikke skjelnes, og der har vist aldri staat lengra.
[66] rǫm med Streg over m, ikke rǫm.
[67] De tre første Bogstaver i fialaR ere meget utydelige.
[68] De to sidste Bogstaver, især den sidste, i gelr ere utydelige; den anden Bogstav i Ordet er sikkert e, og ikke o.
[69] fyr, som det synes, og ikke fur eller fyri.
[70] H synes at have sier og ikke ser; Bogstaverne si synes sikre, ogsaa r er temmelig tydelig, derimod e utydelig.
[71] r i varga kan jeg ikke skjelne.
[72] þannz, ikke þann.
[73] Snarere miok end miǫk.
[74] verðaz, ikke verða.
[75] 5. 6. Disse to Linjer mangle ikke i H.
[76] skilldir, ikke skyldir.
[77] Vind ǫlld med stor V og derforan Punctum.
[78] 3. 4. grundir gialla, gifr fliugandi synes at være et Brudstykke, som er kommet ind paa en feilaktig Plads.
[79] mims, ikke mimis.
[80] surtar er meget utydeligt, dog er der, efter hvad jeg med Bestemthed tror at skjelne, skrevet saa og ikke surta, ingenlunde surtz. Af Papirafskrr. fra sidste Halvdel af 17de Aarh. have nogle Surtar, andre Surta.
[81] þann er utydeligt, dog har H, efter hvad jeg med fuld Bestemthed tror at skjelne, saa og ikke þ{aa}. Ogsaa alle Papirafskrr. have þann.
[82] sevi er sikkert.
[83] gleypir, ikke gleypi.
[84] alfum, ikke {aa}lfum.
[85] miok eller miǫk?
[86] gnipa, ikke gnupa.
[87] hęfiz, neppe hefiz.
[88] I fyrir ere de to sidste Bogstaver aldeles utydelige.
[89] niðfǫlr er utydeligt, men H har, efter hvar C. R. Unger og jeg med Bestemthed tro at sé, saa og ikke nauðfǫlr.
[90] farar, saaledes, saavidt jeg kan sé, og ikke fara.
[91] i ferd er meget utydeligt.
[92] lęvi, saavidt jeg kan sé, ikke levi.
[93] skinn, ikke skin.
[94] valtifa, ikke vaatifa.
[95] oðin eller oðin med streg over n?
[96] angann, ikke angantyr eller angan.
[97] miǫk, ikke miok.
[98] Mulig have vi en prosaisk Omskrivning af de 4 første Linjer af dette Vers i SnE. (I, 188): Miðgarðsormr blæss svá eitrinu, at hann dreifir lopt ǫll ok lǫg, ok er hann allógurligr. Midgardsormen menes ialfald ved giǫrð iarðar; jvfr. Hym. V. 23: geín við agni | sv er god fiá | vmgiorþ nedan | allra landa. Egil Skallagrimsson kalder Havet jarðar gjǫrð (EgilsS. Cap. 82, 2).
[99] Ginn, ikke Gin.
[100] yfer er sidste Ord i Linjen, og intet har været skrevet mellem dette Ord og giǫrð.
[101] giǫrð er utydeligt, dog maa, efter hvad jeg med Bestemthed tror at skjelne, læses saa ellergiord, og ikke gini eller bani.
[102] iarðar, ikke viðar.
[103] Ordet efter iarðar er maaske neðan; eð er nogenlunde sikkert, ogsaa a’en tror jeg at skimte; derimod kan jeg hverken skjelne Bogtaven nærmest foran eða eller den Bogsav, som følger eftereða.
[104] De tre nederste Linjer paa Siden i H (fra giǫrð af) have allerede i anden Halvdel af 17de Aarh. været høist utydelige, ti ingen af de Afskrifter af Vǫluspá fra denne Tid, der tildels grunde sig paa H, findes noget Spor til disse Linjer. Schevings Bemærkning i Skand. Lit. Selsk. Skr. 1810, S. 178, at Tabet af de tre Linjer for en Del erstattes ved Papircod. Nr. 282 4to AM., der synes at være en middelbar Afskrift af H, er efter Meddelelse af Jón Sigurðsson urigtig. Det Hskr. i den AM. Samling, som – tildels – maa stamme fra H, er 281 (ikke 282) 4to, men det er som Afskr. ganske upaalideligt i det enkelte. Det Stykke, som her vedkommer os, lyder saaledes:
eN bam belia biartur at Surti, þa mun friGiar falla
Angantyr. Geyr Garmur miok fyrir Gnipa helli
festur mun slitna en (med Streg over n) freki renna. Gin lopt yfir
þa kemur hin (med Streg over n) mikli m{av}gur Sigf{av}durs viþar vega,
og saa fremdeles Afskrift af R V. 52, derpaa følger Afskrift af R V. 53. 54, dog med den Afvigelse fra R, at Linjerne Geyr – renna ere indskudte mellem Ordene ryþia og gengr fet i V. 53. Afskriften er, som man vil sé, her uden noget Værd for os.
[105] Mellem det Ord, som jeg har antaget for neðan, og g.ar synes der at være skrever omtrent 6 Bogstaver. Mellem g og ar staar der en eller to Bogstaver. Bogstaverne g og ar ere nogenlunde tydelige, men ikke sikre. Vi have vel her en Stump af et Verbum i Præs. Ind. Act. 3dje Ps. Sg.
[106] orms synes der at staa, men kun s er fuldkommen sikker. Mellem dette Ord og edv (med Streg over v) synes det at staa to eller tre Bogstaver. I edvm have vi vel en Levning af et Subst. i Dat. Pl.
[107] Mellem edv (med Streg over v) og oðins staar der 3 eller 4 Bogstaver. Vigfússon har læst en,men saa staar der, saavidt jeg kan se, ikke. Heller ikke synes der at være skrevet kemr eller gengr.
[108] svn, neppe son.
[109] ormi, ikke itran.
[110] Ikke vargsbr, men, som det synes, uargs at; dog er især t meget utydelig.
[111] Mellem at og uidars har der været skrevet 3 eller 4 Bogstaver.
[112] Ved at betragte medfølgende lithographerede Kopi og ved at eftersé, hvor mange Verslinjer der pleier at staa paa en Linje i H, vil man sé, at dette Vers efter al Rimelighed maa ha bestaat af 8 Linjer.
[113] Ved Begyndelsen af de 4 første Linjer paa S. 13 i H er Pergamentet afrevet; det, som saaledes mangler, er her indklamret.
[114] ter, ikke tecr (i H maatte der desuden have været skrevet tekr): t skjelnes utydelig i Randen af Pergamentet.
[115] gnipa, ikke gnupa.
[116] uelltifar, saaledes H; dog sér det næsten ud, som om Afskriveren selv har villet rette dette til ualtifar.
[117] hlvtvið, ikke hlvt við.
[118] k i riki er utydelig.
[119] h’on med Hage oventil ved h’en, ikke han.