Völu-Spa

Источник: Erasmi Christ. Rask, Edda Sæmundar hinns fróda, Holmiæ, Typis Elmenians, 1818.

 

¹ Hljóþs biþ ek allar

helgar kindir,

meiri ok minni

mavgo Heimþallar;

vildo' at ek Valfavþur

vèl framteljak,

iornspjöll^[1] fira

þau ek fremst of-nam.

 

² Ek man jötna

ár of-borna,

þá er forþom

mik frœdda höfþo:

nío man ek heima,

nío íviþi,

mjotviþ^[2] moeran

fyrir mold neþan.

 

³ Ar var alda

þá Ymir bygþi,

var-a sandr, nè sær,

nè svalar unnir,

jörþ fanz æva,

nè upphimin,

gap var Ginnúnga,

en gras hvergi.

 

⁴ Aþr Börs synir

bjöþum ypþo,

þeir er Miþgarþ

mœran skópo.

Sól skein sunnan

á Salar^[3] steina,

þá var grund gróin ,'.. ;

grœnum lauki.

 

⁵ Sól varp sunnan,

sinni Mána,

hendi hinni hœgri

á^[4] himin jódyr.

Sól þat nè visso

hvar hon sali átti,

Stjörnor þat nè visso

hvar þær staþi átto,

Máni þat nè vissi

hvat hann megins átti.

 

⁶ Þá gengèngo regin avll

á ravkstóla,

ginnheilög goþ,^[5]

ok um þat gettuz;

nótt ok niþjom

nöfn umgáfu;

myrgin héto

ok miþjan dag;

undorn ok aptan,

ár-óf^[6] at telja.

 

⁷ Hittoz Æsir

á Iþavelli,

þeir er havrg ok hof

há-timbroþo,

afla lavgþo,

auþ smíþoþo,

afls kostoþo,

alls freistuþo,

tángir skópo       

ok tól giörþo.

 

⁸ Tefldo í túni,

teitir vâro,

var þeim vettugis

vant or gulli;

unz þriár komo,

þursa meyar,

ámátkar miök,

úr Jötunheimum.

 

⁹ Þá gengèngo regin avll

á ravkstóla,

ginnheilög goþ,

ok um þat gettuzt

hverr skyldi dverga

drótt um-skepja,

ôr Brímis holdi^[7]

ok ôr blám^[8] leggjom.

 

¹⁰ Þar var Mótsognir

mœztr um-orþinn

dverga allra,

en Durinn annarr:

þeir mannlíkon

mavrg of-gjörþo,

dverga or jörþo,

sem Durinn sagþi.

 

¹¹ Nýi ok Niþi,

Norþri ok Suþri,

Austri ok Vestri,

Alþjófr, Dvalinn,

Nár ok Náinn,

Nippíngr, Dáinn,

Veggr, Gandálfr,

Vindálfr, Þorinn.

 

¹² Bivor, Bavavr,

Bavmbur, Nori,

Anar, Onar,

Ai, Mjöþvitnir,

Þrár ok Þráinn,

Þrór, Vitr , Litr,

Nýr ok Nýráþr;

nú hefik rekka,^[9]

Reginn ok Ráþsviþr,

rétt um-talda.

 

¹³ Fili, Kili,

Fundinn, Nali,

Hepti, Vili,

Hanar ok Svíor,^[10]

Billíngr, Bruni,

Bildur, Búri,

Frár, Fornbogi,^[11]

Frœgr ok Lóni,

Aurvángr, Vari,^[12]

Eikinskjaldi.

 

¹⁴ Mál er dverga

í Dvalins liþi

lióna kindom

til Lofars telia,^[13]

þeir er sóttu

frá Salar-steini

Aurvánga sjót

til Jórovalla.

 

¹³ Þar var Draupnir

ok Dólgþrasir,

Hár, Haugspori,

Hlèvángr, Glói,

Skirvir, Virvir,

Skafiþr, Ai,

Alfr ok Yngvi,

Eitr^[14] ok Oinn.

 

¹⁶ Fjalar ok Frosti,

Finnr ok Ginnar,

Hèri, Högstari,

Hljóþólfr , Móinn;

þat màn uppi

meþan öld lifir

Lánguiþia tal

Lofars hafat.

 

¹⁷ Unz þrir komo

ör því liþi,

avflgir ok ástgir

Æsir, at susi;^[15]

fundo á landi

lítt megandi

Ask ok Emblo,

avrlavglausa.

 

¹⁸ Avnd þau nè átto,

óþ^[16] þau nè havfþo,

lá nè læti,

nè lito góþa:

avnd gaf Oþin,

óþ gaf Hœnir,

lá gaf Loþur^[17]

ok litu goþa.

 

¹⁹ Ask veit ek standá;

heitir Ygg-drasill,

hár-baþmr ausinn,

hvíta auri:

þaþan koma döggvar,

þærs í dala falla,

stendr ey yfir grœnn

Urþar brunni,

 

²⁰ Þaþan koma meyjar

margs vitandi,

þrjár úr þeim sal,

er und þolli stendr:

Urþ hètu eina,

aþra Verþandi,

skáro á skiþi

Skuld hina þriþju.

 

²¹ Þær lavg lavgþo,

þær lif kuro,

alda bavrnom

avrlavg at segja.^[18]

 

Ein sat hon úti,

þá hinn aldni kóm

Yggjongr Asa,

ok i augo leit:

 

²² Hvers fregnit mik?

hvi freistiþ min?

allt veit ek Oþinn,

hvar þú auga falt þitt;

í inom mœra

Mímis brumnií:

dreckr mjöþ Mímir

myrginn hverjan

af veþi Valfavþurs;

vitoþ enn, eþa hvat?

 

²³ Valdi benni Herfavþur

hrínga ok men;

-        -        -        -

-        -        -        -

fèspjöll spaklig

ok spá ganda;

sá hon vitt ok om vítt

of veravld hverja.

 

²⁴ Sá hon valkyrjor,

vítt um-komnar,

gavrfar at ríþa

til Goþ-þjóþar;

Skuld hèlt skildi,

en Skavgul önnur,

Gunnr^[19], Hildr, Gavndul

ok Geir-skavgul.

Nú ero talþar

nonnor Herjans,

gavrfar at ríþa

grund valkyrjor.

 

²⁵ Heiþi hana hèto

hvars til húsa kom,

ok vavlu velspá,

vitti hon ganda,

seiþ hon kunni,

seiþi hon leikin;

æ var hon ángan

illrar brúþar.

 

²⁶ Þat man hon fólkvíg

fyrst í heimi,

er Gullveigo

geirom studdo;

ok í höll Hárs

hana brendo;

þrisvar brendo

þrisvar borna ,

opt, ósialdan,

þó hon enn lifir.

 

²⁷ Þá gengèngo regin avll

á ravkstóla,

ginnheilög goþ,

ok um þat gettuz:

hvârt skyldo Æsir

afráþ gialda,

eþa skyldo goþin avll

gildi eiga?

 

²⁸ Brotinn var borgveggr

borgar ása;

knáttu Vanir vig-spá

vavllo sporna;

fleygþi Oþinn

ok í fólk um-skaut,

þat var enn fólk-víg

fyrst í heimi.

 

²⁹ Þá gengèngo regin avll

á ravkstóla,

ginnheilög goþ,

ok um þat gettuz:

hver hefþi lopt allt

lævi blandit,

eþr ætt jötuns

Oþs mey gefna?

 

³⁰ Þór einn þar var

þrúnginn móþi;

hann sjaldan sitr,

er hann slikt oа- fregn;

á gèngoz eiþar,

orþ ok særi,

mál avll meginlig,

er á meþal fóкo.

 

³¹ Veit hon Heimþallar

horn^[20] um-fólgit

und heiþvonum^[21]

helgom baþmi:

á sèr hon ausaz

aurgom forsi,

af veþi Valfavþurs:

vitoþ enn, eþa hvat?

 

³² Austr sat hin aldna

i járnviþi,

ok fœddi þar

fenris kindir:

verþr af þeim avllom

einna nockur

túngls tiúgari

í tröllz hami.

 

³³ Fylliz fiörvi

feigra manna;

rýþr ragna siöt

rauþum dreyra;

svört verþa sólskin

of sumar eptir,

Veþur avll vâlynd:

vitoþ enn, eþa hvat?

 

³⁴ Sat þar á haugi

ok sló hörpu

gýgiar hirþir,

glaþr Egþir:

gól um honum

í gagl-viþi

fagur- rauþr hani,

sá er Fjalarr heitir:

 

³⁵ Gól um Asum

Gullin-kambi,

sá vekr havlda

at Herjafavþurs:

en annar gól

fyrir jörþ nepan

sótrauþr hani

at savlum Heljar.

 

³⁶ Ek sá Baldri

blóþgum tívor,^[22]

Oþins barni

avrlavg fólgin;

slóþ um-vaxinn

völlom hærri

mjór ok mjök fagur

mistilteinn.

 

³⁷ Varþ af þeim meiþi

er mjór^[23] sýndiz

harmslavg^[24] hættlig;

Havþr nam skjóta:

Baldurs bróþir

var of-borinn snemma,

sá nam Oþins son;

ein-nættr vega.

 

³⁸ Þó hann æva hendr

nè havfut kembþi,

áþr á bal um-bar

Baldurs andskota:

en Frigg um-grèt

í Fensavlum,

vavrþr Valhallar:

vitoþ enn, eþá hvat?

 

³⁹ Hapt sá hon liggia

und Hvera^[25] lundi

lægiarn^[26] líki

Loka áþeckian:

þar sitr Sigyn

þeigi um sínom

ver vel glýoþ:

vitoþ enn, eþa hvat?

 

⁴⁰ Þá kná Vala

hapt bönd snúa,

heldr um-harþgiör

havpt, ôr þörmom.

Fiölþ veit hin fróþa,

fram sè ek lengra

um ragna ravk

ok raun sigtíva.

 

⁴¹ Geyr Garmr miök

for Gnýpa helli;

festr mun slitna,

en Freki renna.

 

^24[27] A fellr austan

um eitur dala

saurom ok sverþom,

Sliþur heitir sú.

 

⁴³ Stóþ fyrir norþan

á Níþafiöllum

salr ôr gulli

Sindra ættar;

en annar stóþ

á Okolni

bjórsalr jotuns,

en sá Brímir heitir.

 

⁴⁴ Sal sá hon standa

sólo fiarri,

ná-ströndom^[28] á,

norþr horfa dyr:

falla eitur dropar

inn oí ljóra,

sá er undinn salr

orma hryggjum.

 

⁴⁵ Sá hon þar vaþa

þraunga^[29] strauma

menn meinsvara

ok mo rvarga,

ok þá annars glepja

eyra-rúno:

þar saug Niþhöggr

nái framgeingna,

sleit vargr vera:

vitoþ enn, eþa hvat?

 

⁴⁶ Bræþr muno berjaz

ok at bavnom verþa,

muno systrúngar

sifium spilla:

hart er í heimi,

hórdómr mikill ,

skeggavld, skálmavld,

skilder 'ro klofnir,

vindavld, vargavld,

áþr veravld steypiz;

mân engi maþr

avþrum þyrma.

 

⁴⁷ Leika Mimis synir,

en mjótviþr kyndiz

at hino gamla

Gjallar-horni:

hátt blæs Heimþallr,

horn er á lopti;

mælir Oþinn

viþ Mímis havfut.

 

⁴⁸ Skelfr Yggdrasils

askr standandi,

ymr iþ aldna trè;

en jötun losnar:

hræþaz allir

a helvegom,

áþr Surta þann

sefi of-gleypir.

 

⁴⁹ Geyr Garmr miök

fyrir Gnýpa helli;

festr mun slitna,

en Freki renna.

 

⁵⁰ Hrymr ekr austan,

hefiz lind fýrir;

snýs Jórmnngandr

í jötun-móþi:

ormr knýr unnir,

en ari hlackar;

slitr nái neffölr:

Naglfar losnar.

 

⁵¹ Kiöll fer austan,

koma munu Muspells

of lög lýþir,

en Loki stýrer;

fara fifl-megir

meþ Freka allir,

þeira er bróþir

Bileistz í för.

 

⁵² Surtr fer sunnan

meþ sviga læfi;

skin af sverþi

sól valtíva:

grjótbjavrg gnata,

en gifur rata;

troþa halir helveg,

en himin klofnar.

 

⁵³ Hvat er meþ ásum?

hvat er meþ álfum?

gnýr allr Jötunheimr,

æsir 'ro á þíngi:

stynja dvergar

fyrir steins-durum

vegbergs^[30] vísir:

vitoþ enn, eþa hvat?

 

⁵⁴ Þá kemr Hlínar

harmr annar fram,

er Oþinn ferr

viþ úlf vega,

en bani Belja

bjartr at Surti;

þá mun Fryggjar

falla ángantyr.

 

⁵⁵ Þá kemr hinn mikli

mavgr Sigfavþurs,

Víþar vega

at valdýri:

lætr megi Hveþrúngs

mund um-standa

hjör til hjarta;

þá er hefnt favþur.

 

⁵⁶ Þá kemr inn mœri

mavgr Hlóþynjar,

gengr Oþins son

viþ úlf vega:

drepr hann af móþi

Miþgarþs væor;

munu halir allir

heimstavþ ryþja.

⁵⁷ Gengr fet nío

Fjörgynjar burr,

neppr frá naþri,

níþs óqvíþnom.

 

⁵⁸ Sól tekr sortna;

sígr fold í mar:

hverfa af himni

heiþar stiörnur;

geisar eimi

viþ aldur-nara;

leikr hár hiti

viþ himin sjálfan.

 

⁵⁹ Sér hon uppkoma

avþru sinni

jörþ or ægi

iþia groena:

falla forsar,

flýgr avrn yfir,

Sá er á fialli

fiska veiþir.

 

⁶⁰ Hittaz Æsir

á Iþavelli,

ok um mold-þinur^[31]

mátkar dœma:

ok minnaz þár

á megin dóma;

ok á fimbul-týs

fornar rúnar.

 

⁶¹ Þá muno Æsir

undursamligar

gullnar töflur

í grasi finna:

þærs í ár daga

áttar havfþo

fólkvaldr goþa

ok Fjölnis kind.

 

⁶² Muno ósáner

akrar vaxa;

böls mân alls batna,

Baldur mon koma;

búa þeir Havþr

Hropts sigtóptir,

ve valtíva:

vitob enn, eþa hvat?

 

⁶³ Þá. kná Hoenir

hlut^[32] viþ kjósa ,

ok burir byggja

brœþra tveggja

vindheim víþan:

vitoþ enn, eþa hvat?

⁶⁴ Sal sèr hon slanda

sólo fegra,

gulli þakþan

á Gimli (hám),

þar skulo dyggvar

dróttir byggia,

ok um aldur daga

yndis nióta.

 

⁶⁵ Þá kemr hinn ríki

at regin-dómi

avflugr ofan,

sá er avllu ræþr:

semr hann dóma

ok sakar leggr ,

verkaup^[33] setr,

þau er vera skulo.^[34]

 

⁶⁶ Kemr inn dimmi

dreki fliúgandi,

naþur fránn neþan

frá Niþafjavllum;

ber sèr í fiöþrom,

flýgr völl yfir,

Niþhavggr nái –

nú mun hon seykvaz.

 

Примечания:

[1] forspiöll Eddubrot Rasks.

[2] miötuþ G. á spáz.

[3] Adrir svala.

[4] Ad um.

[5] F. G. St. itreka þessa linu eins og sienna.

[6] arum St. Eddubr. R.

[7] blóþi Eddubr.

[8] Bláins F. G. á spáz.

[9] dverga G.

[10] Sviþor F. G. á spáz.

[11] Hornbori Resen.

[12] Ad. Yari, Jari.

[13] В манускрипте запятая зачёркнута – Илько Билэнко-Шумахэр.

[14] Eitir F. G. á sp.

[15] Ad. húsl.

[16] Adrir, auþ.

[17] Lavþur G, spáz. Sjá Seheving I skandin. fèlags ns rísum.

[18] avrlavg seggia F. G. á sp.

[19] Guþr F. G. á sp.

[20] hljóþ Eddubr.

[21] heíþvavnom G. á spáz.

[22] Adrir tiva.

[23] R. fyrir mi[?]t.

[24] harm-flavg F. G. St.

[25] Hrævar F. á sp. Hrævar, eda Húna G. á sp.

[26] Fyrir lægjörn eda lægjörnum.

[27] Очевидная типографическая ошибка, номер строфы «42». – ИБШ.

[28] náströndo F. Eddubr.

[29] þúnga G. og F. á sp.

[30] Veggbergs Eddubr. og F á sp. Vebergs G. á sp.

[31] Þrinor F. G. á sp.

[32] hlaut Eddubr. F. á spáz. hlaut at kjósa G.

[33] veskaup (ve-skavp) F. G. St.

[34] vara muno F. G. á spáz. enn Eddubr. sleppir þessu erindi.