- Rus
- Ukr
Volo-Spá – The Sibyl’s Prophecy
Источник: Corpus Poeticum Boreale. The Poetry of the Old Northern Tongue from the earliest times to the thirteenth century. Vol. I. Eddic Poetry. Gudbrand Vigfusson and F. York Powell. Oxford. Claderon Press. 1883.
This Lay, the highest spiritual effort of the heathen poetry of the North, is found in three texts. The first two leaves of R contain one; a stray leaf of Hauks-bók, c. 1310 (H), a second. This latter copy would almost appear to be the work of one who had learnt the poem from a sister-text to R, and written it down when it had a little faded from his memory, as he omits important passages such as that relating to Balder, 11. 87-93, 98-107, 211-212, inserts a few lines which are clearly mere stopgaps, being totally out of keeping with the rest, and adopts a confused arrangement. But we have a third text (incomplete it is true, but presenting both a better wording and a better order than either of the other two) in Snorri's Edda, which gives quotations as well as paraphrase for 11. 9-12, 19-21, 35-40, 49-52, 70-77, 85-89, 110-117, 130-134, 137-140, 143-158, 161-178, 199-202, 207-210, 213-217, some 90 lines out of 220, and paraphrases of 11. 24-34, 41-48, 181-195, 199-206, some 30 lines more.
The transpositions here made in the text are the following:–
11. 20-21, 144-155, placed as in Snorri's text.
11. 203-217 removed from after 1. 109, according to the context and Snorri's paraphrase. Further –
11. 83-86, 87-93, 94-97 have been interchanged.
11. 143-146 from their former position after 1. 154.
The Mnemonic Verses (p. 79), relating to the names of the Dwarves, Fates and Walkyries, have been removed as most certainly extraneous, though they had crept even into Snorri's text.
Four lines after 1. 103, taken from the Doom of Balder (11. 41-44), of which they give a duplicate text, have been restored to their proper place in that poem, (see p. 183, 1. 41 sqq.)
1. 187 in H is genuine, as proved by Snorri's text.
In the Notes the central part of both texts, R and H, is given for the sake of reference.
The readings of the Wormianus MS. of Edda (W) have proved of the greatest weight in the determination of the words of the text.
The title of the poem comes from Edda. Neither R nor H has any legible superscription.
The earliest quotation of the poem is 1. 175, cited by Arnor the Earl's poet, c. 1064, in his dirge on Earl Thorfinn. Gunnlaug the monk (1140-1219) in his prophecy of Merlin (a paraphrase of Geoffrey's famous prediction) imitates and uses phrases and words of Volospa; see, for instance, 11. 131, 134, 176, 177. Ari, in Yngl. S., ch. 4, treats of or even paraphrases 11. 64-69 of our poem; 1. 65 may be hence restored.
Volospa falls into two great divisions, the first part relating to the past (unfortunately fragmentary in many places), giving the Genesis, and the second which deals with the future, setting forth the Eschatology of the author. The scene in each case is different; in the first the Wola or Sibyl is giving answers from her Sibyl's seat in the midst of the assembly of the Gods; in the second she is 'sitting out' performing her enchantments and answering the anxious consultation of Woden.
The structure of the latter part is strophical, with recurring burdens of couplets put in at regular intervals in a way which greatly heightens the effect of the words.
I.
Hlióds bið-ek allar Helgar[1] kindir,
meiri ok minni M{ao}go Heimdallar.
Vildo at ek, Valfaðr, vel fyr telja[2]
forn-spi{ao}ll fira, þau-es ek[3] fremst um mank:
ek man I{ao}tna ár um borna
þá-es forðom mik f{œ´}dda h{ao}fðo;
nio man ek heima, nio íviðjor[4];
Mi{ao}tuð[5] mæran fyr mold neðan.
Ár vas alda þat-es ekki vas;[6]
vasa sandr né sær né svalar unnir,
i{ao}rð fansk æva né upp-himinn;
Gap vas Ginnunga, enn gras ekki[7],
áðr B{ao}rs synir bióðom um ypðo
þeir-es miðgarð mæran skópo.
Sól skein sunnan á salar-steina;
þá vas grund groin gr{œ´}nom lauki.
Sól varp sunnan sinni mána
hendi inni h{œ´}gri um himin-ioður[8].
Sól þat ne vissi hvar hon sali átti,
máni þat ne vissi hvat hann megins átti,[9]
sti{ao}rnor þat ne visso hvar þær staði {ao´}tto.
Þá gengo Regin öll a rök-stóla,
ginn-heilög Goð, ok um þat gættosk:
N{ao´}tt ok niðjom n{ao}fn um g{ao´}fo,
morgin héto ok miðjan dag,
undorn ok aptan, {ao´}rom at telja.
Hittosk Æsir á Iða-velli,
þeir-es h{ao}rg ok hof há-timbroðo;[10]
afla laogðo, auð smíðoðo;
tangir skópo ok tól gœrðo.
Teflðo í túni, teitir váro;
vas þeim vettugis[11] vant or golli:
Unz þriár kvómo Þursa meyjar
amatkar mi{ao}k or I{ao}tun-heimom.
Þá gengo Regin öll a rök-stóla,
ginn-heilög Goð, ok um þat gættosk:
Hverr skyldi Dverga drótt[12] of skepia
or brimi blóðgo ok or Blains leggjom[13].
Þar man-líkon m{ao}rg um gœrðosk[14]
dvergar í i{ao}rðo, sem Durinn sagdi.
Unz þrír[15] kvomo or því liði
{ao}flgir ok ástkir Æsir at húsi[16]:
Fundo á landi[17], lítt-megandi,
Ask ok Emblo {ao}rl{ao}g-lausa.
Önd þan ne {ao´}tto; óð þau ne h{ao}fdo;
lá né læti[18], né lito góða.
Önd gaf Óðinn; óð gaf Hœnir;
lá gaf Lóðurr ok lito góða.
Ask veit ek ausinn, heitir Yggdrasill,[19]
hár baðmr heilagr, hvíta auri:
Þaðan koma dœggvar þærs í dala falla;
stendr æ yfir gr{oe´}nn Urðar-brunni.
Þaðan koma meyjar margs vitandi
þriár or þeim sal[20] es und þolli stendr:
þær l{ao}g l{ao}gdo, þær líf kuro,
alda b{ao}rnom œrl{ao}g at segja[21].
Þat man-ek[22] ‘folk-víg’ fyrst í heimi,
es Gollveig geirom studdo,
ok í h{ao}ll Hárs hána brendo;
þrysvar brendo, þrysvar borna,
opt ósialdan. Þó hon enn lifir.
Pá gengo Regin öll a rök-stóla,
ginn-heilög Goð, ok um þat gættosk:
Hvart skyldo Æsir afrað gialda,
gíslar seljask, eðr gildi eiga.[23]
Fleygði Óðinn ok í folk um skaut;
Þat vas enn folk-víg fyrst í heimi.
Brotinn vas borð-veggr borgar Ása,
kn{ao´}tto Vanir víg-spá v{ao}llo sporna.
Pá gengo Regin öll a rök-stóla,
ginn-heilög Goð, ok um þat gættosk:
Hverr hefði lopt allt lævi blandit,
eða {ae}tt i{ao}tuns Óðs mey gefna.
Þórr einn þar vá[24] þrunginn móði,
hann sialdan sitr es hann slíkt um fregn.
Á gengosk eiðar, orð ok s{œ´}ri,
m{ao´}l {ao}ll meginlig es á meðal fóro.
II.
Heiði hána héto hvars til húsa kom,
vœlo vél-spá; vítti hon ganda;
seið hon kunni; seið hon leikin;[25]
æ vas hon angan íllrar brúðar.
Valði henni Herf{ao}ðr hringa ok men,
fé-spi{ao}ll spaklig ok spá-ganda;
sá hon vítt ok um vítt of ver{ao}ld hverja.
Sá hon Valkyrjor vítt um komnar,
gœrvar at ríða til Goð-þióðar.
Ein sat hon úti, þa-es inn aldni kom
yggiongr Ása, ok í augo leit:
Hvers fregnit mik? Hví freistið mín?
Allt veit-ek, Óðinn, hvar þú auga falt
í enom mæra Mimis-brunni.
Drekkr mi{ao}d Mimir morgin hverjan
af veði Valf{ao}ðr. – Vitod ér enn eða hvat?
Veit-ek[26] Heimdalar hlióð um folgit
undir heið-v{ao}nom helgom baðmi:
Á sé-ek[27] ausask aurgom forsi
af veði Valf{ao}ðrs. – Vitod ér enn eda hvat?
Ek sé[28] Baldri, blóðgom tivor,
Óðins barni œrl{ao}g folgin:
stóð um vaxinn v{ao}llom hæri
miór ok mi{ao}k fagr Mistil-teinn.
Varð af þeim meiði, er mær sýndisk,[29]
harm-flaug hættlig, – H{ao}dr man[30] skióta.
Enn Frigg um grét í Fen-s{ao}lom
v{ao´} Valhallar. – Vitoð ér enn eða hvat?
Hapt sé-ek[31] liggia und Hvera-lundi
lægiarns líki[32], Loka áþekkjan.
Þar sitr Sigyn þeygi um sínom
ver vel glyjoð. – Vitoð ér enn eða hvat?
Austr býr[33] in aldna í Iarn-viði
ok f{œ´}ðir þar Fenriss kindir;
verðr af þeim {ao}llom einna nokkorr
tungls tiúgari í trollz hami.
Fyllisk fi{ao}rvi feigra manna;
rýðr ragna siót rauðom dreyra.
Sv{ao}rt verða sól-skin; né sumor eptir[34];
veðr {ao}ll válynd. – Vitoð ér enn eða hvat?
Sat þar á haugi ok sló h{ao}rpo,
gýgjar hirðir glaðr Eggþér;
gól um hánom í gagl-viði
fagr-rauðr hani sá-es Fialarr heitir.
Gól um Ásom Gollin-kambi;
sá vekr h{ao}lða at Herja-f{ao}ðrs;
enn annarr gelr fyr i{ao}rð heðan
Sót-rauðr hani at s{ao}lom Heljar.
Geyr nú Garmr miok fyr Gnípa-helli,
festr mun slitna, enn Freki renna.
Fi{ao}lð veit-ek fr{œ´}ða; fram sé-ek lengra[35]
um Ragna-r{ao}k r{ao}m sig-tiva: –
Br{œ´}ðr mono berjask, ok at b{ao}nom verðask[36];
muno systrungar sifjom spilla.
Hart es í heimi[37], hórdómr mikill,
skeggi-{ao}ld, skalm-{ao}ld, skildir[38] klofnir,
vind-{ao}ld, varg-{ao}ld, áðr ver{ao}ld steypisk.[39]
Leika Mims synir; enn Mi{ao}tuðr kyndisk
at eno galla[40] Giallar-horni.
Hátt blæss Heimdallr; horn es á lopti;
mælir Óðinn við Mims h{ao}fuð.
Skelfr Yggdrasils askr standandi,
Ymr ið aldna tré; enn I{ao}tunn losnar.[41]
Geyr nú Garmr miok fyr Gnípa-helli,
festr mun slitna, enn Freki renna.
Hvat es með Ásom? Hvat es með Alfom?
Gnýr allr I{ao}tun-heimr. Æsir ro á þingi.
Stynja Dvergar fyr stein-durom,
vegg-bergs vísir. – Vitod ér enn eða hvat?
Hrymr ekr austan, hefisk lind fyrir;
snýsk I{ao}rmun-gandr í i{ao}tun-móði.
Ormr knýr unnir; enn ari hlakkar.
Slítr nái nef-f{ao}lr. Naglfar losnar.
Kióll ferr vestan[42]; koma muno Muspellz
um l{ao}g lýdir, enn Loki stýrir;
fara fífl-megir með Freka allir,
þeim es bróðir Byleistz í f{ao}r.
Surtr ferr sunnan með sviga lævi;
skínn af sverði só1 val-tiva:
Griót-bi{ao}rg gnata, enn gífr hrata[43];
troða Halir hel-veg, enn himinn klofnar.
[Geyr nú Garmr miok fyr Gnípa-hellí,
festr mun slitna, enn Freki renna.][44]
Þá kœmr Hlínar harmr annarr fram
es Óðinn ferr vi5 Ulf vega, –
enn bani Belja biartr at Surti –
þar man Friggjar falla angan[45].
Þá kœmr inn mikli m{ao}gr Sigf{ao}ðor[46]
Viðarr vega at val-dýri:
lætr hann megi Hvedrungs mund um standa
hi{ao}r til hiarta. Þá es hefnt f{ao}ðor.
Þá kœmr inn mæri m{ao}gr Hlóðynjar,[47]
Óðins sonr, við Orm[48] vega.
Drepr hann af móði Miðgarðz veorr[49];
gengr fet nio Fiorgynjar burr
neppr frá Naðri níðs ókvíðnom.
Muno Halir allir heim-st{ao}ð ryðja…..[50]
Sól mun sortna; sœkkr fold í mar;[51]
hverfa af himni heiðar sti{ao}rnor:
geisar eimi ok aldr-nari[52];
leikr hár hiti við himin sialfan.
Geyr nú Garmr miok fyr Gnípa-helli,
festr mun slitna, enn Freki renna.
III.
Sé-ek[53] upp koma {ao}ðro sinni
i{ao}rð or ægi iðja-gr{œ´}na.
Falla forsar; flýgr {ao}rn yfir;
sá es á fialli fiska veiðir.
Finnask Æsir á Iða-velli,
ok um mold-þinur máttkan d{oe´}ma;
ok minnask þar á megin-dóma,[54]
ok á Fimbul-týss fornar rúnar.
Þar muno eptir undrsamligar[55]
gollnar t{ao}flor í grasi finnask
þærs í ár-daga áttar h{ao}fðo.[56]
Muno ósánir akrar vaxa;
b{ao}ls mun allz batna; Baldr mun koma:
Bua þeir H{ao}ðr ok Baldr Hroptz sig-toptir,
vé val-tíva[57]. – Vitod ér enn eda hvat?
Þá kná H{œ´}nir hlaut-við[58] kiósa;
ok burir byggja br{œ´}ðra tveggja
vind-heim víðan. – Vitod ér enn eda hvat?
Sal veit-ek[59] standa sólo fegra,
golli þakðan á Gimlé:
þar skolo dyggvar dróttir byggja,
ok um aldr-daga ynðiss nióta.
Stendr[60] fyr norðan á Niða-fi{ao}llom
salr or golli Sindra ættar,
enn annarr stendr[61] á Ókolni
biór-salr I{ao}tuns, enn sá Brimir heitir.
Sal veit-ek[62] standa só1o fiarri
Ná-str{ao}ndo á, norðr horfa dyrr:
falla[63] eitr-dropar inn urn lióra
sá es undinn salr orma hryggjom.
Á fellr austan um eitr-dala
s{ao}xom ok sverðom, Sliðr heitir sú:
Skolo[64] þar vaða þunga strauma
menn mein-svara ok morð-vargar,
ok sá annars glepr eyra-rúno:[65]
þar kvelr[66] Níð-h{ao}ggr nai fram-gengna;
sleit vargr vera. – Vitoð ér enn eða hvat?
Þar kœmr inn dimmi dreki fliúgandi,[67]
naðr fránn, neðan frá Niða-fi{ao}llom;
berr ser í fi{ao}ðrom – flýgr v{ao}ll yfir –
Níðh{ao}ggr nai. – Nú mun hon sœkvask!
Примечания:
[1] Helgar] add. H; om. R.
[2] viltu at ek vafǫðrs vel fram t., H.
[3] ek] add. H.
[4] íviðjor] H; iviði, R.
[5] miǫtvið, H; miotuiþ, R.
[6] W; þar es Ymir bygði, R, H.
[7] ekki] H, W; hvergi, R.
[8] iodur, H; iodyr, R.
[9] W; R transposes ll. 20 and 21.
[10] afls kostoðo allz freistoðo, H, which om. l. 28.
[11] vettugis] H; vettergis, R.
[12] W; hverir – dvergar dróttir, R and H.
[13] W and H; or brímiss blóði ok or blám l., R.
[14] þar – gœrðosk] W; þeir – gœrðo, R, H.
[15] þriar, R.
[16] H; ástgir, R; húsi, R, H; sævar strondo, Edda.
[17] aa landi, H.
[18] lá né læti] thus R and H; read. lát ne læti?
[19] ausinn – heilagr] W; standa – ausinn, R, H.
[20] sal] Edda and H; sæ, R.
[21] W, H; orlog seggia, R.
[22] man-ek] man hon, R. H.
[23] Emend.; eða skyldi goðin öll gildi eiga, R, H, corrupt (see Yngl. S. ch. 4).
[24] þar vá] þat vá, W; þar vas, R.
[25] seið hon hvars hon kuni, seið hon hungleikin, H.
[26] veit-ek] veit hon, R.
[27] sé-ek] ser hon, R.
[28] ek sé] ek sá, R.
[29] R here sticks in four lines from the Doom of Balder, see p. 183, ll. 41-44.
[30] man] nam, R.
[31] sé-ek] sá hon, R.
[32] lægiarn liki, R; instead of verses 106-7 has – þá kná Vala vigbönd snua, heldr voro harðgör hopt or þörmom, þar s., etc.
[33] býr – f{œ´}ðir] W; sat – f{œ´}ddi, R.
[34] né sumor eptir] emend.; of sumor eptir, R.
[35] veit-ek] veit hon, R; fram sé ek lengra fiold kann ek segja, H.
[36] verðask] W; verða, R.
[37] í heimi] með höldom, W.
[38] skeggi-öld] W. skildir] W; skildir ro, R.
[39] R adds – mun engi maðr öðrom þyrma; H adds – grundir gialla gifr fliugandi, m. e. m. ö. þ.
[40] gamla, H.
[41] H here adds – hræðaz allir á helvegum aðr Surtar þann sevi of gleypir.
[42] vestan] emend.; austan, R,H.
[43] hrata] W; rata, R.
[44] 159-60. R here at the junction of lines inadvertently omits the burden.
[45] angan] W, H; Angantyr, R.
[46] W reads – Gengr Oðins son við Ulf vega | Viðarr of veg at val-dýri.
[47] W reads thus – Gengr hinn mæri mögr Sigföður | neppr af Naðri níðs ókviðnom; | muno halir allir heimstoð ryðja | era f móði drepr miðgarðz veorr.
[48] gengr Oðins sonr, R. Orm] emend.; Ulf, R.
[49] vęor, R.
[50] Removed two lines down.
[51] man – sœkkr, W; tér – sígr, R, H.
[52] ok aldr-nari] W, H; við aldrnara, R.
[53] sé-ek] sér hon, R, H.
[54] Add. H, see Edda paraphrase.
[55] Þá muno Æsir … finna, H.
[56] Here a line is massing.
[57] vel val tivar, R; vel vell tivar, H; cp. Vþm, Viðarr ok Vali byggja ve goða.
[58] hlut-við, H.
[59] veit-ek] W; ser hon, R.
[60] stendr] stóð, R.
[61] stendr] stóð, R.
[62] veit-ek] W; sá hon, R.
[63] W; fello, R.
[64] skolo] W; sá hon þar v., R.
[65] W omits this verse. sá] emend.; þann, R, H.
[66] kvelr] W; saug. R.
[67] H here adds – þá kœmr hinn ríki at regin-dómi | öflugr ofan sá es öllo ræðr.