- Rus
- Ukr
Die Völuspa
Источник: Sæmundar Edda, mit einem Anhang. Ferdinand Detter und R. Heinzel. Leipzig, Verlag von Georg Wigand, 1903.
{helgar[3] k}indir,
{meiri ok} minni
{mǫgu H}eimdalar.
{villtu[4] at} ek Ualfǫþrs
{vel fram[5]}telia,
{forn spi}ǫll fira,
{þau er} fremst[6] um man.
{2 Ek m}an iǫtna
{ár um b}orna,
{þa er fo}rþom mik
{fædda h}ǫfþo.
{niu man} ek heima,
{niu iviþ}i[7],
{miǫtviþ} mǽran
{fyr mol}d neþan.
{3 Ár v}ar alda,
{þar er[8]} Ymir bygþi,
{vara sa}ndr né sǽr
{né svala}r unnir.
{iǫrþ fan}nz ǽua
{né upph}iminn –
{gap var} ginnunga –
{en gras} huergi[9].
4 Áþr Burs synir
biǫþom um ypþo,
þeir er Miþgarþ
mǽran[10] skópo.
sól skein sunnan
á salar . steina:
þá uar grund gróin
grǽnom lauki.
5 Sól uarp sunnan,
sinni mána,
hendi inni hǽgri
um himiniǫþur[11].
sól þat né uissi,
huar þǽr staþi átto,
máni þat né uissi,
huat hann megins átti.
6 Þá gengo regin ǫll
á rǫkstóla,
ginnheilog goþ,
ok um þat gǽttuz:
nótt ok niþiom
nǫfn um gáfo –
morgin héto
ok miþian dag,
undorn ok aptan –
árom at telia.
7 Hittoz ǽsir
á Iþauelli,
þeir er hǫrg ok hof
hátimbroþo.[12]
afla lǫgþo,
auþ smíþoþo,
tangir skópo
ok tól gorþo.
8 Teflþo í túni.
teitir uóro, -
uar þeim uettergis[13]
uant ór gulli, -
unz þriár kuómo
þursa meyiar
ámátkar miǫk
ór iǫtunheimom.
9[14] Þá gengo regin ǫll
á rǫkstola,
ginnheilog goþ.
ok um þat gǽttuz.[15]
huerr skyldi duerga[16]
drótin[17] skepia
ór Brimis blóþi[18]
ok ór blám leggiom[19].
mǽztr um orþinn
duerga allra,
enn Durinn annarr.
þeir manlíkon
mǫrg um gørþo[22],
sem Durinn sagþi:[23]
11[24] Nýi ok Niþi,
Norþri ok Suþri,
Austri ok[25] Uestri,
Alþiófr, Dualinn,
Biuǫrr, Báuǫrr,[26]
Bǫmburr, Nóri[27],
Án ok Ánarr,
Ái, Miǫþuitnir,
Uindálfr, Þráinn[30],
Þekkr ok Þorinn,
Nár ok Nýráþr[33],
nú hefi ek duerga[34] –
Reginn ok Ráþsuiþr –
rétt um talþa.[35]
Fundinn, Náli,
{Hepti,} Uili[38],
{Hanar,} Suiorr,
{Frar, H}ornbori,[39]
{Frægr}[40] ok Loni,
{Aurvan}gr, Iari,
{Eikinsk}ialdi.
{14[41] Mál} er duerga
{í Dval}ins liþi
{liǫna k}indom
{til Lof}ars telia,
{þeir[42] er} sótto
{frá sal}arsteini
{Auruan}ga siǫtt
{til Iǫru}ualla.
{ok Dól}gþrasir,
{Hár, H}augspori,
{Hléuan}gr, Glói[45]
{Scirfir}, Uiruir,
{Scafiþr}, Ái,
{Álfr ok} Yngui,
{Eikinsk}ialdi,
{Fiallar} ok Frosti,
{Finnr} ok Ginnarr.[46]
{Þat ma}n uppi,
{meþan} ǫld lifir,
{lang niþ}ia tal
{lofars} hafat.
{16 Vndz} þrír[47] kuómo
{ór því} liþi[48]
ǫflgir ok ástgir
ǽsir at húsi.
fundo á landi
lítt megandi
Ask ok Emblo
ørlǫglausa.
ǫnd þau né átto,
óþ þau né hǫfþo,
lá né lǽti
né lito góþa.
17 Ǫnd gaf Óþinn,
óþ gaf Hǽnir,
lá gaf Lóþurr
ok lito góþa.
18 Ask ueit ek standa,
heitir Yggdrasill,
hár baþmr ausinn
huíta auri.
þaþan koma dǫgguar,
þǽrs í dala falla.
stendr ǽ yfir grǽnn
Urþar brunni.
19 Þaþan koma meyiar
margs uitandi
þriár ór þeim sal[49],
er und[50] þolli stendr.
Urþ héto eina,
aþra Uerþandi, -
skáro á skíþi, -
Skuld ena þriþio.
20 Þǽr lǫg lǫgþo,
þǽr líf kuro
alda bǫrnom,
ørlǫg seggia[51].
21 Þat man hón fólkuíg
fyrst í heimi,
er Gullueigo[52]
geirom studdu[53],
ok í hǫll Hárs
hana brendo.
22 Þrysuar brendo[54]
þrysuar borna,
opt ósialdan,
þó hón enn lifir.
23 Heiþi hana héto,
huars til húsa kom,
uǫlo[55] uelspá,
uitti[56] hón ganda,
seiþ hón, huars hón kunni[57],
seiþ hón hugleikinn[58],
ǽ uar hón angan
illrar brúþar.
24 Þá gengo regin ǫll
á rǫkstóla,
ginnheilog goþ,
ok um þat gǽttuz,
huárt skyldo ǽsir
afráþ gialda,
eþa skyldo goþin ǫll
gildi eiga.
25 Fleygþi Óþinn
ok í folk um skaut.
þat uar enn fólkuíg
fyrst[59] í heimi.
brottin uar borþueggr[60]
borgar ása.
knátto uanir uígská[61]
uǫllo sporna.
26[62] Þá gengo regin ǫll
á rǫkstóla,
ginnheilog goþ,
ok um þat gǽttuz,
huerr[63] hefþi lopt alt
lǽui blandit,
eþa ǽtt iǫtuns
Óþs mey gefna.
þrunginmóþi,
hann sialdan sitr,
er hann slíkt um fregn.
á gengoz eiþar,
orþ ok sǽri,
mál ǫll meginlig,
er á meþal fóro[66].
28 Ueit hón Heimdalar
hlióþ um fólgit
undir heiþuǫnom
helgom baþmi.
á sér hón ausaz
aurgom forsi
af ueþi Ualfǫþrs.
uitoþ ér en eþa huat?
29[67] Ein sat hón úti,
þá er inn aldni kom
Yggiongr ása
ok í augo leit.
’huers fregnit mik,
huí freistiþ mín?
alt ueit ek, Óþinn!
huar þú auga falt
í enom mǽra
Mímis brunni.
drekkr miǫþ Mímir
morgin huerian
af ueþi Ualfǫþrs.
uitoþ ér en eþa huat?’[68]
{2}9[69] Ualþi henne Herfǫþr
hringa ok men,
fé spiǫll spaklig
ok spáganda:
sá hón uítt ok um uítt
of uerǫld hueria.
{3}0 Sá hón ualkyrior
uítt um komnar,
gøruar at ríþa
til Goþþióþar:
Skuld helt skildi,
enn Skǫgul ǫnnor,
Gunnr, Hildr, Gǫndul
ok Geirskǫgul, -
nú ero talþar
Nǫnnor Herians –
gøruar at ríþa
grund ualkyrior.
{32} Ek sá Baldri,
blóþgom tíuor,
Óþins barni
ørlog fólginn:
stóp um uaxinn
uǫllom[70] hǽri
miór ok miǫk fagr
mistilteinn.
33 Uarþ af þeim meiþi,
er mǽr sýndiz,
harmflaug hǽttlig,
Hǫþr nam skióta.
Baldrs bróþir uar
of borinn snemma.
sá nam Óþins sonr
einnǽttr uega.
34 Þó hann ǽua hendr
né hǫfuþ kembþi,
áþr á bál um bar
Baldrs andskota.
en Frigg um grét
í Fensǫlom
uá Ualhallar.
uitoþ ér en eþa huat?
35 Hapt sá hón liggia
undir Hueralundi
lǽgiarns[71] líki
Loka áþekkian.[72]
þar sitr Sigyn
þeygi um sínom
uer uel glýioþ.
uitoþ þér enn eþa huat?[73]
36[74] Á fellr austan
um eitrdala
sǫxom ok suerþom,
Slíþr heitir sú.
stóþ fyr norþan
á Niþauǫllom[75]
salr ór gulli
Sindra ǽttar,
enn annarr stóþ
á Ókolni,
biórsalr iǫtuns,
en sá Brimir heitir.
sólo fiarri
Nástrǫndo á,
norþr horfa dyrr.
fello[78] eitrdropar
inn um lióra.
sá er undinn salr
orma hryggiom.
þunga strauma
menn meinsuara
ok morþuarga[81],
ok þannz annars glepr
eyrarúno[82].
þar saug[83] Níþhǫggr
nái framgengna,
sleit uargr uera.
uitoþ é renn eþa huat?
í Iárnuiþi,
ok fǽddi[86] þar
Fenris kindir.
uerþr af þeim ǫllom
einna nǫkkorr
tungls tiúgari
i trollz hami.
40[87] Fylliz fiǫrui
feigra manna,
rýþr ragna siǫt
rauþom dreyra.
suǫrt uerþa[88] sólskin,
of sumor eptir
ueþr ǫll uálynd.
uitoþ ér enn eþa huat?
41 Sat þar á haugi
ok sló hǫrpo
gýgiar hirþir
glaþr Eggþér.
gól um hánom[89]
í gagluiþi[90]
fagrrauþr hani,
sá er[91] Fialarr heitir.
42 Gól um[92] ásom
Gullinkambi,
sá uekr hǫlþa
at Heriafǫþrs[93],
enn annarr gelr
fyr iǫrþ neþan
sótrauþr hani
at sǫlom Heliar.
fyr Gnipahelli[96],
festr mun slitna,
enn freki renna.
fiǫlþ ueit hón frǽþa,
fram sé ek lengra[97]
um ragna rǫk,
rǫm sigtíua.[98]
{44[99] Brǽ}þr muno beriaz
{ok at} bǫnom uerþa[100],
{muno} systrungar
{sifiǫm} spilla.
{hart er} í heimi,
{hórþóm}r mikill,
{skeggiǫl}d, skálmǫld, -
{skýldir} ro[101] klofnir, -
{uindǫld}, uargǫld,
{áþr ve}rǫld steypiz.
{munn ein}gi maþr[102]
{oþrom} þyrma.
{45[103] Leik}a[104] Míms synir,
{en miǫt}uþr kyndiz
{at inu} galla[105]
{Giallar}horni.
{hátt bl}ǽss Heimdallr,
{horn er} á lopti,
{mǽlir} Óþinn
{viþ Mí}ms hǫfuþ,
{Ymir hitt} aldna tré,
{en iǫt}unn losnar,
{skelfr} Yggdrasils
{askr st}andandi.[106]
{46 Geýr} nú Garmr miǫk
{far Gni}pahelli,
{festr m}un slitna,
{en Fre}ki renna.
{fiǫld v}eit hón frǽþa,
fram sé ek lengra
um ragna rǫk,
rǫm sigtíua.
47[107] Hrymr ekr austan,
hefiz lind fyr.
snýz iǫrmungandr
í iǫtunmóþi.
ormr knýr unnir,
enn ari hlakkar,
slítr nái neffǫlr[108].
Naglfar losnar.
48[109] Kióll ferr austan,
koma muno Muspellz
um lǫg lýþir,
enn Loki stýrir.
fara fífls megir[110]
meþ freka allir[111].
þeim er bróþir
Byleipz í fǫr[112].
49[113] Huat er meþ ásom?
huat er meþ álfom?
gnýr allr iǫtunheimr,
ǽsir ro á þingi,
stynia duergar
fyr steindurom
ueggbergs uísir.
uitoþ ér enn eþa huat?
50[114] Surtr ferr sunnan
meþ suiga lǽfi, -
skínn af suerþi, -
sól ualtífa.
griótbiǫrg gnata,
enn gífr rata,
troþa halir helueg,
en himinn klofnar.
51[115] Þá kømr Hlínar
harmr annarr fram,
er Óþinn ferr
uiþ úlf uega –
en bani Belia
biartr at Surti -:
þá[116] mun Friggiar
falla angan[117].
52[118] Þá kømr inn mikli
mǫgr Sigfǫþur,
Uíþarr, uega
at ualdýri.[119]
lǽtr hann megi Hueþrungs
mund til hiarta.
þá er hefnt fǫþur.
mǫgr Hloþyniar,
gengr Óþins sonr
uiþ orm[122] uega.
drepr hann af móþi
Miþgarz uéor[123], -
muno halir allir
heimstǫþ ryþia, -
gengr fet nío
Fiǫrgyniar burr
neppr frá naþri
níþs ókuíþnom.[124]
54[125] Sól tér sortna
sígr fold í mar,
huerfa af himni
heiþar stiǫrnor.
geisar eimi
uiþ aldrnara[126],
leikr hár hiti
uiþ himin siálfan.
55[127] Geyr nú Garmr miǫk
fyr Gnipahelli,
festr mun slitna,
enn freki renna.
fiǫlþ ueit hón frǽþa,
fram sé ek lengra
um ragna rǫk,
rǫm sigtíua.
{56} Sér hón upp koma
ǫþro sinni
iǫrþ ór ǽgi
iþiagrǽna.
falla forsar,
flýgr ǫrn yfir,
sá er á fialli
fiska ueiþir.
{57} Finnaz[128] ǽsir
á Iþauelli,
ok um moldþinur
mátkan dǽma,
ok minnaz þar
á megindóma,[129]
ok á Fimbultýs
fornar rúnar.
{5}8 Þar muno eptir[130]
undrsamligar
gullnar tǫflor
í grasi finnaz[131],
þǽrs í árdaga
áttar hǫfþo.
{59} Muno ósánir
akrar uaxa,
bǫls mun allz batna,
Baldr mun koma,
búa þeir Hǫþr ok Baldr
Hroptz sigtoptir
uel ualtíuar[132].
uitoþ é renn eþa huat?
60 Þá kná Hǽnir
hlautuiþ[133] kiósa,
ok byrir byggia
brǽþra Tueggia
uindheim uíþan.
uitoþ é renn eþa huat?
61[134] Sal sér hón standa
sólo fegra[135],
gulli þakþan
á Gimlé.
þar[136] skolo dygguar
dróttir byggia
ok um aldrdaga
ynþis nióta.
[137]62 Þar[138] kømr inn dimmi
dreki fliúgandi,
naþr fránn neþan
frá Niþafiǫllom[139].
berr sér í fiǫþrom –
flýgr uǫll yfir –
Níþhǫggr nái.
nú mun hón søkkuaz.
Примечания:
[1] Тут и дальше (если не обозначено другого) в фигурные скобки взят утерянный кусок текста издания, воспроизведённый мною по аналогии с другими редакциями песни. – Илько Билэнко-Шумахэр.
На первой странице издания начала строк примечаний также затёрты, поэтому трудно идентифицировать текст и как-нибудь привязать его к тексту песни. Поэтому ниже привожу то, что удалось из этих примечаний понять:
{Die Völu}spa. In R, H, - Str. 3. 5. 9. 10. 11. 12. 13. 15. 18. 26. 27. 29. {… 3}9. 40. 44. 47. 48. 49. 50. 51. 52. 53. 54. 61 ganz oder z. Th.
{…} Vgl. auch die Prosa Sn. E. Die einzelnen Hss. von Sn. E. r. {…}nd nur hie und da angegeben. Über die Lücken und die abwei-{…}bereinstimmt, orientiren die Zahlen am Rande der Strophen rechts.
{…} Er stammt nur aus den Citaten der Sn. E.
[2] {…}as H von Hliods erhebt sich über drei Xeilen von R
[3] helgar
[4] villtv H; ob in R vildo oder vilðo stand, ist zweifelhaft {…}R
[5] fyr| fram H
[6] ere k fremz H
[7] {…} uiðir H
Не установлена приналежность части примечания: {…} Sn. E. I 38.
[8] þar |þat r. W| erekki uar Sn. E
[9] huergi| {…}, W
Не установлена приналежность части примечания: {…}ors H
[10] 3.4 męran miðgarð H
Не установлена приналежность части примечания: {…} Sn. E. I 50.
[11] vm himin iodyr R. of ioður H
{…}.
[12] 3. 4 afls kostuðu allz freistuðu H
[13] uettergis uettugis H
[14] s. Sn. E. I 64.
[15] 1-4 in R abgekürzt. auch im Folgenden
[16] huerer H, at {…}. T skyllda duergar H
[17] drottir H. drótt of Sn. E
[18] Brimis blóþi R. T. brimi bloðgv H. Sn. E. ausser T
[19] blains leggium H. W. blam sleggiom r. bláms leggiom U
[20] s. Sn. E. I 64.
[21] uar fehlt R moðsognir H
[22] gorðuz r. W
[23] duerga H ór i H. Sn. E
[24] s. Sn. E. I 64.
[25] 1.2. 3 ok fehlt H. Sn. E. ausser W
[26] 3-5 naar ok nainn nipingr dainn neggr gandalfr uindaalfr þorinn H; s. unter Str. 23 s N. (finn Sn. E.
[27] nóri R
[28] s. Sn. E. I 66.
[29] Ueigr ueggr H11
[30] uindaalfr þorinn H11. Sn. E.
[31] þrar H vitr R
[32] 1-4 sta{…} lessen in H die Ze{…}en 11
[33] Nár nyr H Sn. E.
[34] duerga rekka H
[35] {5}-8 dieser A{…}gabe
[36] s. Sn. E. I 66.
[37] Fili kili R
[38] heitifili H. heptifili Sn. E.
{…} H vor
[39] naar ok nainn nipingr dáinn billing bruni billdr ok buri {fr}or fornbogi H
[40] fręgr H
[41] {…} vgl. Sn. E. I 66 Prosa vor dem Citat Skirvir, Virvir.
[42] þeim
{…} fra Svarinshaugi Sn. E
[43] {…}8. Sn. E. I 66. 68.
[44] draufnir H
[45] hlevargr H gloinn H
{…}ori Ori Dúfr Anduari Sn. E
[46] 9. 10 fehlen H
[47] þriár R. H
[48] þvssa bruðir H. aber kaum lesbar wegen Radirung
{ástki}r ok ǫflgir H
{…}8. Sn. E. I 76
[49] sal H, sę R
[50] und| a H
[51] seggia R, at segia H
[52] gullueigo| in R ist nur gull ueig deutlich. aber nach ueig ist ein Buchstabe – wohl o – ausradirt; gullueig H
[53] studdi H
[54] þrysuar brendo, in H zweimal
[55] uǫlo] ok uǫln H
[56] uiti H
[57] seið hon kvnni R
[58] leikinn R
[59] fyrst] fyrr H
[60] borð uegr R
[61] uigspá R, H
[62] s. Sn. E. I 138.
[63] hverir R
[64] s. Sn. E. I 138.
[65] þar uá þat ua W þat uann R
[66] voru H
[67] s. Sn. E. I 70
[68] abgekürzt ebenso im Folg.
[69] Тут явно допущена ошибка в обозначении порядкового номера строфы, что распространяется и на следующую строфую - ИБШ.
[70] vollo R
[71] lǽgiarn R
[72] 1-4 þa kna vala vígbond snua helldr varu harðgior hǫft or þǫrmum H
[73] die Abkürzung ist hier v. þ. e. h. R
[74] vgl. Sn. E. I 198 Prosa.
[75] Niðafiǫllum Sn. E
[76] s. Sn. E. I 200.
[77] sá] sier H, ueit Sn. E.
[78] falla H. Sn. E
[79] s. Sn. E. I 200.
[80] Ser hon H
[81] morð vargar R
[82] eyrna runa H
[83] svg R kuelr Sn. E
[84] s. Sn. E. I 58.
[85] sat] byr H, Sn. E
[86] feðir H. Sn. E
[87] s. Sn. E. I 60.
[88] suǫrt uerþa] svart var þa R
[89] vm hanom] yfir H
[90] galguiði H
[91] sá er] enn sa H
[92] um] yfir H
[93] at hiarar at heriaf{av}drs {Буква, которую в машинописи воспроизвести невозможно - ИБШ} R
[94] vgl. Sn. E. I 190. U II 291 Prosa.
[95] Geyr nu H 36
[96] gnupa helli H, gnipalundi U
[97] 5. 6 framm se ek lengra fiǫlð kann ek segia H
[98] 1-8 H hat die Stefstrophe schon früher gebracht. als die 31ste ihrer Reihe.
[99] s. Sn. I E 186.
[100] verðaz H, W
[101] ro fehlt H vor
[102] grundir {gialla gi}fr fliugandi H
[103] s. Sn. E. I 192.
[104] das L von Leika ist etwas grosser als sonst {…}alen der Strophenanfänge im Beginn der Zeilen in R
[105] at en {…} at hínv gamla H
[106] 11. 12 vor 9. 10 H, Sn. E – nach losnar: {…a}llir a helvegum aaðr surtar þann sevi of gleypir H
{…}nur Abkürzungen der ersten Strophenhälfte R,H
[107] s. Sn. E. I 194
[108] niðfǫlr H
[109] s. Sn. E. I 194.
[110] farar H fiflmegir H, Sn. E
[111] allir] aþrer {…}
[112] {…by}leistz H i ferð H
[113] s. Sn. E. 192. – In H, Sn. E. steht die Strophe nach 45 dieser Ausgabe.
[114] s. Sn. E. I 40. 194
[115] s. Sn. E. I. 196.
[116] þá] þar H
[117] angantyr R
[118] s. Sn. E. I 196.
[119] 1-4 Gengr Óþins son uiþ úlf uega, Uiþarr, of ueg at ualdýri Sn. E. (r, W, - U fehlt)
[120] s. Sn. E. I 196.
[121] 52. 53. Statt dieser Strophen in H das Stef Geyr nu garmr – als Strophe 47 der Reihenfolge in H, dann als deren Strophe 48.49: Ginn loft yfer linnr neðan … atar of ser eðvm mun oðins son ormi męta vergs at … viðars broðir * * *. Mit vidars brodir beginnt in H eine neue Zeile, deren Rest ebenso wie die ganze darauf folgende Zeile in der Ausgabe der Hauksbok S. 191 als unleserlich angegeben wird, während Bugge nach Saem. E. S. 24 f. und dem Facsimile so wie den Angaben im Arkiv II 123 noch einige Buchstaben mehr gesehen hat.
[122] orm] ulf R
[123] uéorr Sn. E
[124] 1-12 Gengr inn mǽri mǫgr Hloþyniar nepr at (so r, neppr af W) naþri níþs ókuíþnom; muno halir allir heimstǫþ ryþia, er af móþi drepr Miþgarz uéorr Sn. E
[125] s. Sn. E. I 198.
[126] ok alldrnari H, Sn. E
[127] nur Abkürzungen der ersten Strophenhälfte R. H
[128] Hittaz H
[129] 5. 6 fehlen R
[130] Þar] þa H eptir] æser H
[131] sinna H
[132] vel uelltifar H
[133] hlutvið H
[134] s. Sn. E. I 78.
[135] fegra] betra r, T
[136] þar] þann W, T
[137] vor 62 Þa kemr hinn riki at regindomi ǫflugr ofan sa er ǫllv ræðr H
[138] Þar fehlt H
[139] fra niða (ohne fiǫllom) H